De gesplitste aankoop blijft een interessante techniek van successieplanning. Toch mag men niet blind zijn voor haar valkuilen. In dit blogbericht bespreken we de recentste ontwikkeling van de voorafgaande schenking aan de gesplitste aankoop als één van die valkuilen
Bewijs aankoop van de blote eigendom
In het geval van een gesplitste aankoop, kan het zo zijn dat de ouders en de kinderen respectievelijk het vruchtgebruik en de blote eigendom aankopen. Op het ogenblik van het overlijden van de ouders, dooft het vruchtgebruik automatisch uit. De kinderen worden als gevolg hiervan volle eigenaar zonder dat ze hierop erfbelasting verschuldigd zijn.
Belangrijk is wel dat de kinderen kunnen aantonen dat ze de blote eigendom zelf betaald hebben. Zo niet, vallen ze onder de fictiebepaling van art. 9 W.Succ. (voor het Brussels en Waals Gewest) of art. 2.7.1.0.7. VCF (voor het Vlaams Gewest). Het gevolg hiervan is dat bij het overlijden van de ouders het onroerend goed behoort tot de nalatenschap van de ouders en de kinderen hierop erfbelasting verschuldigd zijn. Zo mist deze techniek zijn finaliteit.
In de praktijk zullen de ouders vaak een voorafgaande schenking doen aan hun kinderen, zodat deze over de nodige financiële middelen beschikken om de blote eigendom ‘zelf’ te betalen.
Oud Federale standpunt
In het verleden oordeelde de Federale belastingdienst dat wanneer de periode tussen de schenking en de gesplitste aankoop relatief kort is er alsnog erfbelasting verschuldigd is.[1] In dit geval is er namelijk een directe link tussen de voorafgaande schenking en de gesplitste aankoop. Dit kon volgens de Federale fiscus dan weer vermeden worden door de schenking te registreren, en dus schenkbelasting te betalen, of aan te tonen dat er geen directe link is tussen beide rechtshandelingen.
Gezien het doel van de voorafgaande schenking zal het causaal verband tussen beide rechtshandeling steeds bestaan. Concreet geldt dus een registratieplicht voor dergelijke voorafgaande schenking.
Echter werd het standpunt van de Vlaamse Belastingdienst[2], waarbij deze administratie zich bij het federale standpunt aansloot, door de Raad van State vernietigd[3]
Nieuw Federale standpunt
De FOD Financiën heeft zich met het nieuwe standpunt van 26 juni 2020 aangesloten bij deze rechtspraak. Bijkomend heeft de FOD Financiën de voorwaarden voor de voorafgaande schenking verduidelijkt opdat de kinderen het tegenbewijs zouden kunnen leveren en de gesplitste aankoop zijn finaliteit dus niet zou verliezen. Deze voorwaarden gelden voor gesplitste aankopen vanaf 1 augustus.
Wanneer schenken
In eerste instantie heeft de federale fiscus verduidelijkt op welk ogenblik de schenking dient te gebeuren.
De schenking van de aankoopprijs van de blote eigendom moet steeds voor de ondertekening van het compromis gebeuren.
Hoe schenken
In tweede instantie verduidelijkt de federale fiscus op welke wijze de schenking dient te gebeuren.
Ze maakt duidelijk dat voortaan ook een schenking via een eenvoudige hand- of bankgift mogelijk is, op voorwaarde dat de schenkers nog drie jaar in leven blijven.
Bovendien benadrukt ze dat in het geval van een hand- of bankgift de betaling van de blote eigendom dient te gebeuren vanaf de rekening van de blote eigenaars, de kinderen dus. De documenten ter bevestiging dienen als bewijswaarde bijgevolg best voor de ondertekening van de compromis te worden opgesteld.
Indien men toch kiest om zijn schenking te laten registreren bij de notaris, zal men hierop een schenkbelasting verschuldigd zijn. Het tarief in Vlaanderen en Brussel bedraagt 3% en in Wallonië 3,3%.
De schenking is dus vormvrij.
Reactie VLABEL
Het belang van de verduidelijking van de federale belastingdienst beperkt zich tot het Waals en het Brussels Gewest. Omdat Vlaanderen een afzonderlijke fiscale administratie heeft, die verantwoordelijk is voor de schenk- en erfbelasting, geldt deze verduidelijking bijgevolg (nog) niet voor het Vlaamse Gewest.
VLABEL bevestigde reeds de mogelijkheid van een hand- of bankgift als voorafgaande schenking, maar deed tot op vandaag nog geen uitspraak over de timing en wijze van deze schenking. Het is bijgevolg aan te raden om deze richtlijnen ook in Vlaanderen op te volgen.
Op een definitief standpunt van VLABEL blijft het wachten tot na de zomervakantie.
Auteurs: Alexander Delafonteyne en Francis Vincke
[1]Beslissing van FOD Financiën van 18 juli 2013.
[2] Vlabel, SP 15004, 26 april 2017.
[3] R.v.St. 12 juni 2018, nr. 241.761.
Tags: erfbelasting, gesplitste aankoop, schenkingsrecht
